De hielspoormythe

Hielspoor: een verwarrende term

Vaak wordt pijn onder de hak hielspoor genoemd. Desondanks geeft dat benig spoortje zelden klachten. Het gebruik van het woord hielspoor is verwarrend omdat het onterecht suggereert dat het spoor verwijderd moet worden. Hielpijn wordt meestal veroorzaakt door een verdikte peesplaat. Gelukkig kan je zelf een grote invloed uitoefenen op het herstel bij deze peesplaatverdikking.

Hielpijn wordt meestal veroorzaakt door een verdikte peesplaat.

Hoe ontstaat een hielspoor?

Alle weefsels in ons lichaam zijn doorlopend bezig om de vorm en sterkte aan te passen op de belasting. Indien nodig kan het lichaam extra bot aanmaken. Door de jaren heen kan het lichaam extra bot aanmaken aan de onderzijde van het hielbeen om een hielspoor te vormen. Het is nog niet helemaal duidelijk wat de exacte functie van zo’n hielspoor is, maar het lijkt een natuurlijk aanpassingsproces te zijn. Een hielspoor komt veel voor; bij ongeveer 10% van de mensen tot middelbare leeftijd en meer dan 50% van de mensen van zestig jaar en ouder. De kans op een hielspoor neemt dus toe naarmate je ouder wordt. Eigenlijk is het hebben van een hielspoor dus niet zo heel bijzonder.

Hielspoor: extra bot aan de onderzijde van het hielbeen.

Een hielspoor betekent niet direct hielpijn

Slechts 10-15% van de mensen krijgt te maken met hielpijn in zijn leven. Er zijn dus meer mensen met een hielspoor dan mensen met hielpijn. Desondanks blijkt dat mensen met een hielspoor wel twee keer zo vaak hielpijn krijgen dan mensen zonder hielspoor. Hoewel er geen duidelijk relatie blijkt tussen hielpijn en hielspoor, is er wel een duidelijke relatie tussen hielpijn en een verdikte peesplaat. Onderzoeken laten zien dat bij mensen met hielpijn vaak de aanhechting van de peesplaat verdikt is. Doordat de kwaliteit van het peesmateriaal is afgenomen ontstaat bij overbelasting zwelling en pijn.

Hoe weet je of de peesplaat verdikt is?

Echografie is een zeer geschikt middel om de oorzaak van hielpijn in beeld te brengen. Hoewel een hielspoor vaak niet belangrijk is bij hielpijn kan deze met echografisch onderzoek bekeken worden. Belangrijker is het echografisch opmeten van de dikte van de peesplaat. Een gezonde aanhechting van een peesplaat is gemiddeld 2-3mm dik, terwijl er bij meer dan 4mm sprake is van een verdikking. Een onderzoek laat zien dat een vermindering van pijn sterk samenhangt met een vermindering van de dikte van de peesplaat. Maar als de peesplaat eenmaal verdikt is geweest, dan zal deze nooit dunner worden dan 4mm. Omdat deze dikte nog steeds indicatief is voor pathologie kan volledig herstel met medische beeldvorming niet bevestigd worden. Daarom is het belangrijk verbetering te merken in vermindering van pijn en verbetering van functie. Echografisch onderzoek is met name nuttig bij het stellen van een nauwkeurige en gerichte diagnose én dus ook bij een effectief behandelplan.

Echografie wordt gebruikt om de oorzaak van hielpijn in beeld te brengen

Wat kan ik zelf doen bij hielpijn?

Het herstel van hielpijn duurt vaak langer dan je in gedachten hebt, dit leidt niet zelden tot frustratie en teleurstelling. Echter kun je zelf een grote rol spelen in het verminderen van de klachten. Want jij kunt zelf optimale voorwaarden voor herstel te creëren door te letten op je gewicht en de mate van belasting.

BMI

Overgewicht wordt gezien als een van de redenen waarom een hielspoor als peesplaatverdikking ontstaat. Meer dan de helft van de mensen met hielpijn is dan ook te zwaar. Een hoog lichaamsgewicht geeft een forse druk onder de hiel en de binnenste voetboog. Een onderzoek laat zien dat er 19% meer druk onder de voet ontstaat als mensen met een normaal BMI 9 kilo aankomen. Door deze gewichtstoename neemt de kans op overbelasting en dus het ontstaan van hielpijn aanzienlijk toe. Dus als je hielpijn hebt dan is het heel realistisch om te overwegen of je zou kunnen afvallen als je te zwaar bent. Onderzoekers stellen dat een BMI van 25 (bovengrens voor normale BMI) een redelijk doel vertegenwoordigt voor gewichtsverlies om hielpijn te verminderen.

Belasten

De meeste mensen met hielpijn bewegen te weinig. Hierdoor wordt het lichaam niet meer voldoende gestimuleerd om zich aan te passen aan de belasting waardoor weefsel kan verzwakken. Naast onderbelasting vormt ook overbelasting een risico voor hielpijn. Bij sporters ontstaat hielpijn vaak door een kortstondig te zware belasting (macrotrauma) of langdurig een lichte belasting (microtrauma).

Hielpijn komt vaker voor in sporten waarin veel rennen en springen voorkomt. Toch lijkt regelmatig sporten te beschermen tegen hielpijn. Driemaal per week minimaal 20 minuten sporten doet de prevalentie afnemen. Het is dus de kunst om precies genoeg te sporten.

Hoe lang duurt hielpijn?

Hielpijn is in principe een aandoening die vanzelf overgaat. Een grootschalig onderzoek volgde hielpijnpatiënten gedurende 15 jaar. De deelnemers hadden gemiddeld 2 jaar hielpijn. Ongeveer 54% van de deelnemers gaf aan na 5 jaar geen hielpijn meer te hebben. In deze periode had 32% minimaal één periode met terugval voordat ze pijnvrij waren.

Het lijkt erop dat als je eenmaal hielpijn hebt gehad dat het voor lange tijd een kwetsbare plek blijft. Want na 15 jaar gaf 44% van de deelnemers aan nog wel eens last van de hiel te hebben. Een langere hersteltijd komt vaker voor bij vrouwen, mensen met overgewicht, hielpijn aan beide voeten én mensen die langer dan zes maanden hun hielpijn verwaarloosd hebben.

In de regel geldt dan ook dat hoe langer de symptomen duren, des te langer de periode zal zijn tot de hielpijn definitief is verdwenen.

Heeft u last van een hielspoor?

Podozorg Nederland is een groep (register) podologen en podotherapeuten die u graag helpen met voetklachten door een hielspoor. Met meer dan negentig Podozorg praktijken zit er altijd een praktijk bij u in de buurt! Klik op de onderstaande knop en vind de dichtstbijzijnde Podozorg praktijk.

Vind een praktijk

Bronnenlijst

• Beytemür, O., & Öncü, M. (2018). The age dependent change in the incidence of calcaneal spur. Acta Orthopaedica et Traumatologica Turcica, 52(5), 367-371.
• Drake, C. H., Whittaker, G. A., Kaminski, M. R., Chen, J., Keenan, A. M., Rathleff, M. S., ... & Landorf, K. B. (2022). Medical imaging for plantar heel pain: a systematic review and meta-analysis. Journal of Foot and Ankle Research, 15(1), 1-18.
• Hansen, L., Krogh, T. P., Ellingsen, T., Bolvig, L., & Fredberg, U. (2018). Long-term prognosis of plantar fasciitis: a 5-to 15-year follow-up study of 174 patients with ultrasound examination. Orthopaedic Journal of Sports Medicine, 6(3), 2325967118757983.
• Irving, D. B., Cook, J. L., & Menz, H. B. (2006). Factors associated with chronic plantar heel pain: a systematic review. Journal of Science and Medicine in Sport, 9(1-2), 11-22.
• Mahowald, S., Legge, B. S., & Grady, J. F. (2011). The correlation between plantar fascia thickness and symptoms of plantar fasciitis. Journal of the American Podiatric Medical Association, 101(5), 385-389.
• McMillan, A. M., Landorf, K. B., Barrett, J. T., Menz, H. B., & Bird, A. R. (2009). Diagnostic imaging for chronic plantar heel pain: a systematic review and meta-analysis. Journal of Foot and Ankle Research, 2, 1-11.
• Rano, J. A., Fallat, L. M., & Savoy-Moore, R. T. (2001). Correlation of heel pain with body mass index and other characteristics of heel pain. The Journal of Foot and Ankle Surgery, 40(6), 351-356.
• Rathleff, M. S., Mølgaard, C. M., Fredberg, U., Kaalund, S., Andersen, K. B., Jensen, T. T., ... & Olesen, J. L. (2015). High‐load strength training improves outcome in patients with plantar fasciitis: A randomized controlled trial with 12‐month follow‐up. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 25(3), e292-e300.
• Riepert, T., Drechsler, T., Urban, R., Schild, H., & Mattern, R. (1995). The incidence, age dependence and sex distribution of the calcaneal spur. An analysis of its x-ray morphology in 1027 patients of the central European population. Rofo: Fortschritte auf dem Gebiete der Rontgenstrahlen und der Nuklearmedizin, 162(6), 502-505.
• Van Leeuwen, K. D. B., Rogers, J., Winzenberg, T., & van Middelkoop, M. (2016). Higher body mass index is associated with plantar fasciopathy/‘plantar fasciitis’: systematic review and meta-analysis of various clinical and imaging risk factors. British Journal of Sports Medicine, 50(16), 972-981.